Khi các mức thuế đối ứng bắt đầu có hiệu lực ngay sau nửa đêm thứ Tư (09/04), vị Tổng thống đã theo dõi sát sao thị trường trái phiếu.
Lợi suất dài hạn tăng vọt, trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm ghi nhận ba ngày tăng mạnh nhất kể từ năm 2001. Trump phải đối mặt với kịch bản tồi tệ nhất: Những cử tri đưa ông trở lại Nhà Trắng vì lo ngại lạm phát nay phải chịu cảnh giá cả tăng cao lẫn tăng chi phí vay. “Mọi người bắt đầu cảm thấy hơi khó chịu”, Trump thừa nhận.
Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng vào ngày 9/4. Ảnh: Chris Kleponis/CNP/Bloomberg
Trong nhiều ngày, Trump đã cân nhắc liệu có nên tiến hành toàn diện chương trình thuế quan này hay không, kết quả từ một cuộc họp đầy hỗn loạn với các cố vấn kinh tế chỉ vài giờ trước khi ông công bố tại Vườn Hồng của Nhà Trắng vào tuần trước.
Chỉ trong 14 giờ, Trump đã thực hiện một trong những bước đảo ngược chính sách kinh tế lớn nhất lịch sử Tổng thống hiện đại, tạm hoãn thuế đối ứng 3 tháng với mọi quốc gia và làm hồi sinh thị trường chứng khoán vốn đang lao dốc kể từ thông báo của ông cách đây 1 tuần.
Trung Quốc, quốc gia đáp trả thuế quan của Trump bằng các biện pháp đối ứng tương ứng, là nước duy nhất không được hưởng sự trì hoãn. Thay vào đó, Trump lại tăng thuế đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Các quan chức Nhà Trắng mô tả quyết định của Trump là một nước cờ cao tay, kết quả của một chính sách được tính toán kỹ lưỡng, qua đó thu về những đề nghị đàm phán từ các đồng minh và đối tác thương mại. Những bên đã chủ động liên hệ với chính quyền những ngày gần đây để tìm cách đạt được thỏa thuận nhằm tránh các khoản thuế.
Tuy nhiên, chính Trump, trong buổi gặp gỡ với các nhà vô địch đua xe trên bãi cỏ phía Nam của Nhà Trắng vào chiều ngày 09/04, đã thừa nhận rằng quyết định này phần lớn là do sự hỗn loạn đang khuấy động thị trường tài chính.
Trump phát biểu trong một sự kiện với các nhà vô địch đua xe trên Bãi cỏ phía Nam của Nhà Trắng vào ngày 9/4. Nhiếp ảnh gia: Chris Kleponis/CNP/Bloomberg
“Tôi nghĩ rằng mọi người đang hơi vượt quá giới hạn”, Trump nói. “Họ trở nên kích động, bạn biết đấy, họ hơi kích động, hơi sợ hãi”.
Tối ngày 08/04, trước khi các mức thuế có hiệu lực, đồng minh lâu năm Thượng nghị sĩ Lindsey Graham từ South Carolina đã gọi điện cho Tổng thống để bày tỏ lo ngại về tác động của chúng.
Graham nói với Trump: “Ông đang cố gắng tạo ra một sân chơi bình đẳng mà ông đã nói đến trong 4 năm qua. Giờ đây có cách để thực hiện điều đó. Nhiều người đang phản ứng với những gì ông đã làm. Hãy ngồi xuống với họ và xem ông có thể đạt được thỏa thuận nào”.
Khi Trump thức dậy vào sáng ngày 09/04, dường như lời cảnh báo đang diễn ra ngay trước mắt. Tổng thống bắt đầu ngày mới bằng việc theo dõi phản ứng trên Fox Business, nơi hàng loạt giám đốc điều hành và nhà giao dịch trên kênh truyền hình vốn thân thiện này liên tục cảnh báo.
Jamie Dimon - Giám đốc điều hành JPMorgan Chase & Co. - đã thu hút sự chú ý của Tổng thống, đặc biệt khi ông nói rằng việc kết luận thương mại toàn cầu không công bằng là “hoàn toàn hợp lý”. Dimon khuyến khích các nhà hoạch định chính sách nước ngoài giữ bình tĩnh và “đàm phán một số thỏa thuận thương mại”.
Trump ca ngợi Dimon, nói rằng “ông ấy nắm rõ vấn đề”.
“Ông ấy rất thông minh và rất tài giỏi về tài chính, đã làm việc rất tốt ở ngân hàng”, Trump tiếp tục nói. “Và ông ấy biết rằng mọi người đều biết điều đó”.
Nhưng Dimon cũng cảnh báo suy thoái kinh tế là kết quả có khả năng xảy ra từ các động thái của Trump và các doanh nghiệp đang cắt giảm giữa lúc bất ổn.
“Thị trường không phải lúc nào cũng đúng, nhưng đôi khi họ đúng”, Dimon nói.
Những lo ngại được bày tỏ trên truyền hình không khác mấy so với những gì Trump đã nghe công khai lẫn riêng tư từ một số đồng minh giàu có nhất của mình những ngày gần đây.
Elon Musk, cố vấn tỷ phú của ông, đã dành những ngày gần đây chỉ trích quyết định thuế quan và chế nhạo Peter Navarro, cố vấn thương mại của tổng thống. Bill Ackman, nhà quản lý quỹ đầu cơ từng ủng hộ chiến dịch tranh cử của Trump, gần đây đã đưa ra ý tưởng về việc tạm hoãn 90 ngày đối với việc mở rộng thuế quan để cho phép đạt được các thỏa thuận.
* “Sai lầm của tôi” - Bill Ackman phơi bày thất bại lớn của Phố Wall với Trump
Trump chuyển sang mạng xã hội để khuyến khích người theo dõi rằng đây là “thời điểm tuyệt vời để mua vào”. Những thông điệp này nhấn mạnh với Phố Wall rằng Tổng thống đang theo dõi sát sao tình hình, góp phần thúc đẩy sự phục hồi của cổ phiếu.
“HÃY BÌNH TĨNH! Mọi thứ sẽ diễn ra tốt đẹp. Mỹ sẽ lớn mạnh hơn và tốt hơn bao giờ hết!”, Trump đăng trên nền tảng Truth Social của mình.
Tuy nhiên, khi buổi sáng trôi qua, Trump quyết định tập hợp một số cố vấn kinh tế hàng đầu của mình tại Nhà Trắng. Thông báo được gửi đến Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer, người đang điều trần trước một ủy ban của Hạ viện, rằng Trump đang xem xét lại mức thuế.
Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, người đã lên lịch trình bày trước Ủy ban Nghiên cứu của Đảng Cộng hòa tại Quốc hội để thảo luận về luật thuế, vội vàng hủy bỏ buổi xuất hiện của mình để trở lại Nhà Trắng. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cũng được triệu tập. Thị trường tài chính cũng đang đè nặng lên tâm trí ông.
Việc các quốc gia khác đang đưa ra “những đề nghị phù hợp” cũng đóng một vai trò quan trọng, Lutnick nói. Trump đặc biệt hứng thú khi các quốc gia bắt đầu đưa ra những nhượng bộ mà trước đây chưa từng được đề cập, bao gồm cả việc giải quyết các rào cản thương mại phi thuế quan.
Howard Lutnick. Ảnh: Yuri Gripas/Abaca/Bloomberg
Cuối cùng, Trump đã bị thuyết phục – đã đến lúc tạm dừng phần lớn “chiến dịch giải phóng” mà ông vừa công bố vài ngày trước đó.
Sau đó, ba người ngồi lại soạn thảo một bài đăng trên mạng xã hội để thông báo với thế giới rằng ông Trump tạm hoãn thuế quan.
“Chỉ viết nó thôi”, Trump nói. “Nó được viết từ trái tim và tôi nghĩ nó cũng được viết tốt”.
Một số quan chức ở Cánh Tây của Nhà Trắng không hề biết về bài đăng sắp tới, và nhanh chóng tham gia các cuộc họp để cố gắng giải mã ý định của Trump. Những câu hỏi chưa được trả lời về cách chỉ thị này sẽ được thực hiện, và tác động đầy đủ không chỉ đối với Trung Quốc mà còn đối với các quốc gia như Canada và Mexico cũng cần phải được giải quyết.
Tổng thống, người trong nhiều ngày khẳng định rằng ông không muốn trì hoãn hay miễn trừ, tỏ ra không hề bối rối trước sự thay đổi đột ngột này. Và giờ đây ông cho phép mình cân nhắc xem xét miễn trừ cho các công ty đang phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng từ thuế quan.
