Cuộc đua Mỹ - Trung Quốc nóng lên ở châu Phi: Ai đang thắng thế?

Trong những năm qua, Trung Quốc đang cố gắng giành được chỗ đứng ở thị trường châu Phi, trong khi Mỹ hiện cũng tìm cách tái khẳng định mình là đối tác làm ăn số 1 ở “lục địa đen”.

Khi cuộc tranh giành quyền lực giữa 2 siêu cường kinh tế Mỹ và Trung Quốc ngày càng nóng lên, các quốc gia châu Phi sẽ phải chọn những đối tác phù hợp sẽ mang lại lợi ích cho họ không chỉ trong ngắn hạn mà còn về lâu dài, các nhà quan sát cho biết.

Trung Quốc đặt niềm tin vào “đầu tàu” kinh tế châu Phi, Mỹ hứa chi nửa tỷ đô

Đầu tư của Trung Quốc vào Tanzania, một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất ở châu Phi, đã tăng vọt trong những năm gần đây.

“Trong 10 năm qua, từ năm 2013 đến năm 2023, Trung Quốc đã đầu tư gần 10 tỷ USD vào nước này. Trung bình, con số đó là một tỷ USD mỗi năm” - ông Gilead Teri, Giám đốc điều hành tại Trung tâm Đầu tư Tanzania, một cơ quan thúc đẩy và tạo điều kiện đầu tư ở quốc gia Đông Phi này cho biết.

Điển hình là Khu công nghiệp Sino-Tan trị giá 3 tỷ USD do Trung Quốc “rót vốn” đang nhanh chóng thành hình tại Tanzania. Khi hoàn thành vào cuối năm nay, nó dự kiến ​​sẽ tạo ra tới 600.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp cho quốc gia châu Phi.

Khu công nghiệp này nằm cách Dar es Salaam, thành phố lớn nhất Tanzania khoảng 3 giờ lái xe. Nơi đây chủ yếu được tài trợ thông qua các khoản vay từ Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Tanzania.

Phó Tổng thống Tanzania Philip Mpango cho biết: “Tanzania đã sẵn sàng kinh doanh và chính quyền (của Tổng thống Samia Suluhu Hassan) cam kết chắc chắn đưa Tanzania trở thành một trong những điểm đến đầu tư hấp dẫn nhất trong khu vực của chúng tôi”.

Trong khi đó, Mỹ cũng đang thực hiện đầu tư chiến lược và tăng cường liên kết thương mại.

Theo số liệu của Chính phủ, tính đến tháng 12 năm ngoái, Mỹ có 283 dự án đăng ký tại Trung tâm Đầu tư Tanzania. Các doanh nghiệp cung cấp khoảng 55.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp cho người dân địa phương.

Năm ngoái, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris hứa sẽ hỗ trợ tài chính lên tới 500 triệu USD để giúp các công ty Mỹ xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ sang Tanzania.

>> Nữ Thượng nghị sĩ Mỹ bị bắt vì nghi án trộm cắp: Vẫn là Trung tá Lực lượng Phòng không Quốc gia

Tình thế đảo ngược?

Cuộc chiến giành ảnh hưởng Trung-Mỹ cũng đang diễn ra trên khắp phần còn lại của châu Phi. Ngoài Tanzania, sự tham gia của Trung Quốc còn được thể hiện sâu sắc ở Uganda và Nam Sudan.

Tại Uganda, Nhà máy thủy điện Isimba và Nhà máy thủy điện Karuma đã chuyển đổi ngành năng lượng của đất nước này. Cả hai con đập đều được Trung Quốc tài trợ.

Tổng thống Uganda Yoweri Museveni cho biết: “Chính phủ và người dân Trung Quốc là đối tác đáng tin cậy của Uganda và châu Phi”.

Tại Nam Sudan, Trung Quốc chiếm khoảng 75% lượng xuất khẩu xăng dầu và đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế của đất nước nghèo khó này.

Cựu Bộ trưởng phụ trách các vấn đề Tổng thống của Nam Sudan, Barnaba Marial Benjamin cho biết: “Khi dự án Vành đai và Con đường (Trung Quốc) bắt đầu mang lại 60 tỷ USD cho các nước châu Phi, chúng tôi nghĩ rằng đây sẽ là cơ hội tuyệt vời để Nam Sudan được hưởng lợi”.

Một số nhà quan sát cho biết các khoản vay dường như không có ràng buộc nào của Trung Quốc khiến nước này trở thành đối tác hấp dẫn hơn của châu Phi so với Mỹ và phương Tây.

“Phương Tây chắc chắn có quan hệ thân thiết với châu Phi”. Ông Joseph Sheffu, người đứng đầu quốc gia tại công ty tư vấn EY Tanzania cho biết, phương Tây đang tài trợ cho châu Phi với tư cách là những nước nghèo.

“Trung Quốc hơi trung lập về khía cạnh đó, nhưng theo thời gian, Trung Quốc đã phát triển. Sự phát triển của Trung Quốc đòi hỏi nguồn lực và quan hệ đối tác và họ đã nhanh chóng liên kết những mối quan hệ đó với châu Phi”.

>> Thượng viện Mỹ thông qua dự luật cấm TikTok, ra 'tối hậu thư' với công ty mẹ ở Trung Quốc

Tiến sĩ Liu Bao Cheng, Trưởng khoa Trung tâm Đạo đức Kinh doanh Quốc tế của Đại học Kinh doanh Quốc tế và Kinh tế, cho biết vẫn chưa quá muộn để Mỹ cố gắng bắt kịp Trung Quốc, đặc biệt là trong việc cải thiện sinh kế của người dân châu Phi bằng cách cung cấp cơ hội việc làm và đào tạo kỹ năng tốt hơn.

“Trung Quốc và Mỹ có những lợi thế khác nhau trong việc khám phá thị trường châu Phi,” ông nói với chương trình East Asia Tonight của CNA vào thứ Tư (24/4).

Khi được hỏi về sự phong phú của các khoáng sản quan trọng ở lục địa này, Tiến sĩ Liu cho biết việc các nước châu Phi đảm bảo cổ phần và phát triển ngành công nghiệp của riêng mình là điều lý tưởng.

Ông nói thêm: “Nhưng hiện tại, nhiều nước châu Phi không thực sự có năng lực công nghiệp để có thể thực sự sử dụng hết nguồn tài nguyên của mình”.

“Hy vọng rằng, thông qua việc tái phân bổ một số công nghệ chủ chốt cũng như thông qua việc phát triển cơ sở hạ tầng, quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa có thể diễn ra với tốc độ nhanh hơn ở châu Phi”.

>> Mỹ gia tăng áp lực với Trung Quốc