Cú lột xác ngoạn mục của một nước châu Á: Từ quốc gia bị đô hộ tới 'con hổ' kinh tế

75 năm qua đã chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục của nền kinh tế Ấn Độ, vốn từ một quốc gia vừa giành độc lập tới một nền kinh tế tăng trưởng mạnh hàng đầu khu vực và thế giới. Với 1,3 tỷ dân cùng danh tiếng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là công nghệ thông tin, tiềm năng phát triển của Ấn Độ đang tiếp tục được khám phá.

(Tổ Quốc) - 75 năm qua đã chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục của nền kinh tế Ấn Độ, vốn từ một quốc gia vừa giành độc lập tới một nền kinh tế tăng trưởng mạnh hàng đầu khu vực và thế giới. Với 1,3 tỷ dân cùng danh tiếng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là công nghệ thông tin, tiềm năng phát triển của Ấn Độ đang tiếp tục được khám phá.

Đứng trước Pháo đài Đỏ lịch sử ở Delhi hôm 15/8, Thủ tướng Narendra Modi cam kết sẽ đưa Ấn Độ bước vào hàng ngũ các quốc gia phát triển trong 25 năm tới. Hôm qua cũng là ngày Ấn Độ kỷ niệm 75 năm giành độc lập từ Thực dân Anh.

"Cách thế giới nhìn nhận về Ấn Độ đang thay đổi. Chúng ta có hy vọng nhờ tài năng, công sức và tiềm năng của 1,3 tỷ người. Sự đa dạng của Ấn Độ chính là sức mạnh của chúng ta. Trở thành một nền dân chủ giúp Ấn Độ khai thông những tiềm năng vốn có để mở rộng lên những tầm cao mới", Thủ tướng Modi nhấn mạnh.

Kể từ khi giành độc lập, Ấn Độ đã xây dựng một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, là nơi sản sinh ra nhiều trong số những người giàu nhất hành tinh. Theo Liên Hợp Quốc, dân số Ấn Độ sẽ sớm vượt qua Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới.

Tuy nhiên, bất chấp sự giàu có tăng vọt của đất nước, đói nghèo đang trở thành một thực tế mà hàng triệu người Ấn Độ phải đối mặt mỗi ngày. Những thách thức đáng kể khác còn tới từ một quốc gia với nền văn hóa đa dạng cả về ngôn ngữ, tín ngưỡng và cả tốc độ phát triển bất cân bằng theo vùng.

Sau khi giành độc lập, Ấn Độ rơi vào tình trạng hỗn loạn. Chính việc xung đột vùng miền đã khiến khoảng 500.000 – 2.000.000 người thiệt mạng và khoảng 15 triệu người phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn. Điều đó đồng nghĩa với đói nghèo.

Tuổi thọ trung bình ở Ấn Độ trong những năm sau khi người Anh rời đi chỉ là 37 với nam và 36 với nữ. Chỉ có 12% người Ấn Độ biết chữ. GDP của cả quốc gia là 20 tỷ USD.

Trong 3/4 thế kỷ vừa qua, quy mô nền kinh tế của Ấn Độ đã tăng lên gần 3.000 tỷ USD. Hiện tại, Ấn Độ là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới và là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất. Ngân hàng Thế giới đã thúc đẩy Ấn Độ từ một quốc gia thu nhập thấp trở thành một nước có thu nhập trung bình với GDP tăng từ 1.036 USD lên 12.535 USD.

Tỷ lệ biết chữ đã tăng lên với 74% ở nam giới và 65% ở nữ giới. Tuổi thọ trung bình ở quốc gia này hiện đã lên tới hơn 70. Không chỉ ở Ấn Độ, cộng đồng người Ấn đang ngày càng có vị thế cao hơn trên toàn cầu. Họ góp mặt ở các trường đại học quốc tế, nắm giữ các vị trí cấp cao trong những tập đoàn công nghệ toàn cầu, bao gồm CEO Google Sundar Pichai, giám đốc điều hành Microsoft Satya Nadella và ông chủ Twitter Parag Agrawal.

Phần lớn sự thay đổi này được thúc đẩy bởi những "cải cách đột phá" vào những năm 1990, khi Thủ tướng khi đó là ông PV Narasimha Rao và Bộ trưởng Tài chính Manmohan Singh quyết tâm mở cửa đất nước cho đầu tư nước ngoài sau cuộc khủng hoảng nợ tồi tệ và lạm phát cao, buộc họ phải nghĩ lại về mô hình đã đi. Sự bảo hộ và can thiệp của nhà nước vào các hoạt động kinh tế cũng được loại bỏ dần dần.

Các cải cách đã giúp tăng cường đầu tư từ các công ty Mỹ, Nhật Bản và Đông Nam Á tại các thành phố lớn như thủ phủ tài chính Mumbai, Chennai và Hyderabad được hình thành. Đến ngày nay, thành phố miền nam Bengaluru - được mệnh danh là "Thung lũng Silicon của Ấn Độ" – đã trở thành một trong những trung tâm công nghệ lớn nhất khu vực.

Cùng với đó, số tỷ phú USD người Ấn Độ đã tăng lên hơn 100 so với chỉ 9 người vào đầu thiên niên kỷ này. Trong số đó không thể không nhắc tới ông trùm cơ sở hạ tầng Gautam Adani với tài sản 130 tỷ USD và Mukesh Ambani, người sáng lập Reliance Industries, với tài sản khoảng 95 tỷ USD.

Tuy nhiên, các nhà phê bình nói rằng sự gia tăng của những người siêu giàu khoét sâu tình trạng bất bình đẳng, vốn vẫn tồn tại dai dẳng sau khi chủ nghĩa thực dân chấm dứt. Theo Oxfam, vào năm 2017, 10% người giàu nhất Ấn Độ kiểm soát 80% tài sản cả nước.

Trên đường phố, con số thống kê này được phản ánh bằng một hiện thực phũ phàng. Những khu ổ chuột trải dài ngay dưới chân những tòa nhà cao tầng. Những đứa trẻ trong các bộ đồ rách rưới thường xuyên phải đi ăn xin để kiếm sống.

Dẫu vậy, Rohan Venkat, một nhà tư vấn của Trung tâm Nghiên cứu Chính sách của Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Ấn Độ, nhấn mạnh rằng những thành tựu mà nước này đạt được vẫn cho thấy một chính sách đúng, giúp đập tan những hoài nghi về khả năng phát triển của quốc gia tỷ dân.

Trong nhiều năm sau khi độc lập, các mối quan hệ quốc tế của Ấn Độ được xác định bằng chính sách không liên kết, lập trường thời Chiến tranh lạnh được Thủ tướng Nehru ủng hộ là tránh ngả về phía Mỹ hay phía Liên Xô. Họ làm vậy để tránh một cuộc xung đột mà họ ít có lợi ích.

Tất nhiên, lập trường đó không được Washington ủng hộ. Thậm chí, tình hình còn trở nên tệ hơn vào những năm 1960 khi mối quan hệ với Mỹ trở nên căng thẳng hơn do Ấn Độ chấp nhận một số viện trợ kinh tế và quân sự từ Liên Xô. Chính điều đó khiến quan hệ Mỹ-Ấn lạnh nhạt cho tới tận những năm 2000, khi Tổng thống Mỹ Bill Clinton có chuyến thăm tới quốc gia này để thúc đẩy một cuộc hòa giải.

Ngày nay, nhu cầu của Mỹ trong việc cân bằng sự trỗi dậy của Trung Quốc đã đưa Ấn Độ vào một vị thế quan trọng. New Delhi hiện đang trở thành đối tác quan trọng trong nhóm an ninh được gọi là Bộ tứ (Quad). Cùng với Nhật Bản và Australia, nhóm bộ tứ do Mỹ thúc đẩy đang ngày càng được nhiều người coi là nhằm vào Trung Quốc.

Về phần mình, những tranh chấp biên giới khiến Ấn Độ có lý riêng để đối trọng với ảnh hưởng của Trung Quốc. Trong một sự kiện năm 2020, hơn 20 binh sĩ Ấn Độ đã thiệt mạng trong cuộc đụng độ biên giới với Trung Quốc.

Ngoài ra, ảnh hưởng của Ấn Độ cũng ngày càng tăng do chi tiêu quân sự cao hơn. Không chỉ Trung Quốc, Ấn Độ còn có mối quan hệ căng thẳng kéo dài với quốc gia láng giềng Pakistan. Cả hai nước đều đang sở hữu vũ khí hạt nhân.

Bên ngoài kinh tế và địa chính trị, sự giàu có ngày càng tăng của Ấn Độ đang nuôi dưỡng tham vọng của họ trong các lĩnh vực đa dạng như thể thao, văn hóa và hàng không vũ trụ. Năm 2017, quốc gia này đã phá kỷ lục thế giới khi phóng 104 vệ tinh trong một sứ mệnh. Năm 2019, Thủ tướng Modi tuyên bố Ấn Độ đã bắn hạ một trong những vệ tinh của nước này trong một cuộc tập trận biểu dương lực lượng. Điều này khiến Ấn Độ trở thành 1 trong 4 quốc gia hiếm hoi có khả năng bắn hạ vệ tinh.

Cuối năm đó, quốc gia này đã nỗ lực hạ cánh một tàu vũ trụ lên mặt trăng. Dù sứ mệnh thất bại nhưng nó được coi là tuyên bố của New Delhi trong việc tăng cường theo đuổi các tham vọng không gian.

Theo McKinsey, năm ngoái, Ấn Độ chi gần 2 tỷ USD cho chương trình không gian của mình, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Tham vọng không gian của Ấn Độ đang ngày càng lớn. Nước này dự kiến thực hiện sứ mệnh không gian có người lái đầu tiên vào năm 2023.

Thể thao, giải trí của Ấn Độ cũng đang vươn lên mạnh mẽ. Bollywood trở thành kinh đô điện ảnh Ấn Độ, tiếp tục thu hút người xem trên nhiều quốc gia. Hai diễn viên Priyanka Chopra và Deepika Padukone có gần 150 triệu người theo dõi trên Instagram.