Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung: Từ thép giá rẻ đến lo ngại xung đột

Ngành thép Trung Quốc đang đối mặt tình trạng khó khăn khi Tổng thống Mỹ muốn tăng mức thuế nhập khẩu thép gấp ba lần. Chính quyền Bắc Kinh đang ra nhiều chính sách để giải quyết tình trạng cung nhiều hơn cầu.

Chính quyền Trung Quốc đang lo ngại

Theo Reuters, việc Tổng thống Mỹ Joe Biden muốn tăng thuế Trung Quốc gấp ba lần với thép Trung Quốc giáng đòn mạnh vào ngành công nghiệp đang đối mặt nhiều lo ngại, bao gồm nhu cầu trong nước giảm, xuất khẩu trên đà tăng mạnh.

Tiêu thụ thép ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có nguy cơ giảm do cuộc khủng hoảng tài sản kéo dài, nhu cầu cơ sở hạ tầng tăng trưởng chậm lại.

Viện Nghiên cứu và Kế hoạch Công nghiệp Luyện kim Trung Quốc (MPI) do nhà nước hậu thuẫn dự báo nhu cầu thép của Trung Quốc sẽ giảm 1,7% trong năm nay, sau khi giảm 3,3% vào năm 2023.

Trong khi xuất khẩu thép của Trung Quốc năm ngoái tăng hơn 1/3 lên mức cao nhất kể từ năm 2016 ở mức 90,26 triệu tấn , chiếm khoảng 9% tổng sản lượng thép thô, thì chỉ có 598.000 tấn được xuất khẩu sang Mỹ. Con số này giảm 8,2% so với năm trước, chưa đến 1% tổng kim ngạch xuất khẩu thép của Trung Quốc trị giá 85 tỷ USD vào năm 2023.

Tuy là nhà sản xuất và xuất khẩu thép lớn nhất thế giới, Trung Quốc chỉ đứng thứ bảy trong danh sách nước xuất khẩu thép lớn thứ bảy sang Mỹ.

Một nhà phân tích tại công ty kinh doanh thép ở Trung Quốc nói: “Chúng tôi không nghĩ có bất kỳ tác động lớn nào vì các điểm đến chính cho xuất khẩu thép của Trung Quốc là Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước Trung Đông”.

Hiện, các sản phẩm thép giá rẻ của Trung Quốc đang gây ra những lời phàn nàn từ bên ngoài nước Mỹ.

Cuối năm ngoái, Ấn Độ áp thuế chống bán phá giá đối với một số mặt hàng thép nhập khẩu của Trung Quốc trong khi Mexico công bố mức thuế gần 80%. Thái Lan đã tiến hành một cuộc điều tra đối với thép cuộn nhập khẩu của Trung Quốc và các nhà sản xuất thép Brazil đang thúc giục chính phủ áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu.

Báo cáo từ cơ quan nghiên cứu Trung Quốc cho thấy có tổng cộng 112 nước tuyên bố có động thái chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với các sản phẩm thép của Trung Quốc vào năm 2023, tăng thêm 20 nước kể từ năm 2022.

Ông David Cachot - Giám đốc nghiên cứu của công ty tư vấn Wood Mackenzie - cho biết: “Chúng tôi dự đoán sẽ có nhiều xung đột thương mại hơn trong năm nay”.

Chính quyền Bắc Kinh vừa tuyên bố kế hoạch hỗ trợ nâng cấp thiết bị trong lĩnh vực công nghiệp và trang trại cũng như đẩy nhanh tốc độ thay thế ôtô và thiết bị gia dụng của người tiêu dùng. Song, điều này cũng khó để bù đắp hoàn toàn cho mức tiêu thụ thép giảm từ lĩnh vực bất động sản. Công ty tư vấn CRU Group dự báo nhu cầu thép sẽ tăng thêm từ 8-9 triệu tấn trong 4 năm tới nhờ chính sách này.

Trong khi đó, một số nhà phân tích kỳ vọng mức tiêu thụ thép dành cho cơ sở hạ tầng trong năm nay sẽ chỉ tăng từ 1-2%, so với kỳ vọng trước đó là 7-8%, sau khi Bắc Kinh yêu cầu hàng chục chính quyền khu vực trì hoãn hoặc tạm dừng một số dự án cơ sở hạ tầng do nhà nước tài trợ.

Trong những năm gần đây, Bắc Kinh áp đặt giới hạn sản xuất thép để giảm nguồn cung và hạn chế lượng khí thải carbon. Chính quyền đồng thời yêu cầu người trong ngành cắt giảm sản lượng để hạn chế tình trạng dư thừa công suất.

Ông Luo Tiejun - Phó Chủ tịch Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA) - gần đây phát biểu: “Ngành thép phải đối mặt với mâu thuẫn dễ thấy là nguồn cung mạnh mẽ trong khi nhu cầu suy giảm. Chìa khóa để giải quyết vấn đề này là các nhà sản xuất phải đi đầu trong việc kiềm chế tốc độ sản xuất dựa trên nhu cầu”.

Buộc xuất khẩu để giải quyết tình trạng dư thừa?

Trong tháng 3, xuất khẩu thép của Trung Quốc đã tăng lên 9,89 triệu tấn, cao nhất trong một tháng kể từ tháng 7/2016. Điều này nâng tổng xuất khẩu thép trong quý đầu tiên lên 25,8 triệu tấn ngay cả khi xuất khẩu tổng thể ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới giảm mạnh.

Xuất khẩu thép trong quý đầu tiên của Trung Quốc đạt trung bình 789 USD/tấn, trị giá 20,3 tỷ USD. Con số này cao hơn nhiều so với giá nội địa trung bình 4.145 nhân dân tệ (572,30 USD), theo dữ liệu từ hải quan và công ty tư vấn Mysteel .

Hiện tại, đồng nhân dân tệ yếu hơn so với đồng USD, một phần do việc cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ bị trì hoãn, cũng được cho là sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu thép.

Tuy nhiên, xuất khẩu dễ bị ảnh hưởng từ xung đột thương mại mà còn do nguồn cung ở nước ngoài ngày càng tăng và khả năng Bắc Kinh áp đặt giới hạn sản lượng. Hiệp hội Thép Thế giới cho biết nhu cầu thép toàn cầu dự kiến sẽ tăng 1,7% lên 1,793 tỷ tấn trong năm nay.

Kevin Bai - nhà phân tích của CRU Group có trụ sở tại Bắc Kinh - lại cho rằng tiềm năng xuất khẩu thép Trung Quốc vẫn còn khả quan.

“Mặc dù một số quốc gia đang xây dựng năng lực của riêng mình để đáp ứng nhu cầu địa phương ngày càng tăng, nhưng điều này không thể đáp ứng đủ nhanh, điều đó có nghĩa là vẫn còn chỗ cho thép từ Trung Quốc”, Kevin Bai nói.