"Bạc mặt" vì vàng

Giá vàng nổi “sóng thần” vào giữa năm 2024 đã giúp một số người chốt lãi lớn, song cũng khiến không ít người “bạc mặt” bởi “say sóng” vàng.

Vất vả xếp hàng mua

Trước sức nóng hầm hập của thị trường vàng vào giữa tháng 5/2024, nhiều người “đứng ngồi không yên”, bởi vừa mở mắt đã thấy vàng tăng 1 - 5 triệu đồng/lượng, thậm chí tăng cả chục triệu đồng một lượng trong vòng 1 - 2 ngày.

Thời điểm đó, bà Nguyễn Ngọc Vân (Thủ Đức, TP.HCM) hòa vào dòng người dài dằng dặc xếp hàng mua vàng từ sáng sớm. Dù đã sở hữu trong tay vài lượng vàng để làm của hồi môn cho con gái chuẩn bị về nhà chồng, bà vẫn muốn mua thêm để kiếm chút lời từ khoản tiền nhàn rỗi. Tuy nhiên, do vàng SJC chỉ được bán tại trụ sở SJC (nằm trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, quận 3, TP.HCM) hoặc một vài chi nhánh lớn ở trung tâm, bà Vân phải thức dậy từ 3 - 4 giờ sáng để kịp xếp hàng lấy số. Dẫu vậy, do cầu áp đảo cung nên phải mất tới 3 ngày, bà mới mua được 5 lượng vàng SJC, với giá 91 triệu đồng/lượng. Tại thời điểm vàng tăng nóng, mỗi khách hàng xếp hàng cũng chỉ mua được 1 - 2 lượng vàng/ngày.

Hai ngày sau đó, giá vàng SJC tăng lên mức 92,4 triệu đồng/lượng nhưng nhanh chóng “tuột dốc”, giá vàng (đơn vị kinh doanh vàng) mua vào xuống dưới 84 triệu đồng/lượng. Nếu bán ra, bà Vân lỗ 35 triệu đồng.

Câu chuyện đầu tư vàng của ông Phạm Anh Tuấn (quận 5, TP.HCM) còn gian truân hơn cả bà Vân. Xếp hàng vài ngày nhưng không mua được vàng trực tiếp, ông Tuấn phải chuyển qua hình thức đăng ký online, nhưng cũng chỉ mua được một nửa số vàng muốn mua. Theo ông Tuấn, thời điểm vàng lên giá, các kênh đầu tư khác như chứng khoán lình xình nên ông quyết chuyển nguồn tiền nhàn rỗi hơn 1 tỷ đồng qua vàng, với kỳ vọng kiếm được chút đỉnh. Thế nhưng, sau nhiều ngày xếp hàng và đăng ký ông Tuấn chỉ mua được 3-4 lượng tại mức giá hơn 91 triệu đồng/lượng. Sau đó, khi 4 ngân hàng quốc doanh (Agribank, BIDV, Vietinbank, Vietcombank) và SJC chuyển sang hình thức bán vàng online, ông đã nhờ nhiều người thân trong gia đình đăng ký mất mấy ngày mới mua thêm được 4 lượng vàng SJC. Với gần chục lượng trong tay ở thời điểm đó, ông Tuấn chắc mẩm sẽ kiếm được khoản lời tốt hơn gửi tiết kiệm - đang có lãi suất rất thấp. Thế nhưng, lãi lời đâu chưa thấy, chỉ vài hôm sau, giá vàng SJC đã rớt 5 triệu đồng/lượng và chưa biết khi nào về lại mức giá ông mua.

Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, ngân hàng, người dân và kể cả nhà đầu tư hay bị ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông, khi giá vàng tăng thì xếp hàng mua vàng, điều này khiến nhiều người phải “bạc mặt”.

Rủi ro lớn với nhà đầu tư vàng là thị trường vàng trong nước chưa liên thông với thị trường quốc tế. Thời điểm giá vàng SJC tăng nóng lên trên 90 triệu đồng/lượng hồi tháng 5/2024, giá vàng quốc tế chỉ ở mức 2.350 USD/ounce, quy đổi giá vàng trong nước cao hơn giá vàng quốc tế gần 20 triệu đồng/lượng. Trước sức nóng của thị trường vàng, Ngân hàng Nhà nước đã có những biện pháp can thiệp thị trường vàng như đấu thầu, bán vàng bình ổn qua 4 ngân hàng thương mại nhà nước và SJC (cả trực tiếp và online), thậm chí áp trần giá bán… nên giá vàng SJC đã nhanh chóng quay đầu. Còn thời điểm giá vàng quốc tế đạt đỉnh vượt ngưỡng 2.700 USD/ounce thì vàng SJC trong nước cũng chỉ ở mức 86 - 87 triệu đồng/lượng.

Giá vàng thế giới vẫn có triển vọng tăng, nhưng đầu tư vàng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro với nhà đầu trong nước

Trầy trật bán

Có một thực tế bất ổn trên thị trường vàng hiện nay là mua vàng đã khó, bán vàng càng khó hơn. Bởi Agribank, BIDV, Vietcombank và VietinBank chỉ bán vàng miếng SJC để bình ổn thị trường từ ngày 3/6/2024 theo chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước nhưng không thu mua lại vàng đã bán từ người dân. Do đó, nhiều người muốn cắt lỗ nhanh cũng không dễ đẩy hàng, nhất là những người sở hữu vàng từ giai đoạn trước nhưng hiện không còn giữ hóa đơn, chứng từ mua vàng…

Bà Minh Anh (quận 3, TP.HCM) kể, cách đây vài tháng, bà đem vàng SJC mua cách đây 2 năm đi bán để tu sửa nhà đón Tết, nhưng không may làm mất hóa đơn nên không cửa hàng nào dám mua. Bà Anh đành phải mang vàng ra chợ “đen” bán với giá thấp hơn.

Không chỉ người bán vàng bị mất hóa đơn, chứng từ gặp khó, mà ngay cả những người có đủ chứng từ khi cần bán cũng trầy trật vì phải kê khai đủ thứ thông tin khiến họ cảm thấy phiền hà. Vàng để lâu bị mờ số seri, móp méo vỏ cũng không dễ bán, có bán được cũng bị trừ tiền.

Thực tế, thị trường vàng rơi vào cảnh khó mua, khó bán từ đầu tháng 6/2024, khi vàng miếng SJC được Ngân hàng Nhà nước thực hiện bán ra qua 4 ngân hàng thương mại nhà nước (Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank) và Công ty SJC. Trong 5 đơn vị trên, chỉ có duy nhất Công ty SJC thực hiện mua lại vàng miếng SJC từ cá nhân, tổ chức.

Các nhà phân tích cho rằng, giải pháp hiện nay là các ngân hàng bán vàng thì cũng nên mua lại vàng đã bán ra, kể cả mua lại vàng của các đơn vị khác đã bán. Đồng thời, việc kiểm soát độc quyền vàng miếng SJC đã quá lâu và cần sớm gỡ bỏ. Nhưng để làm được điều này, cần sớm sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng.

Hiện Ngân hàng Nhà nước đang hoàn thiện báo cáo đề xuất sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP, trong đó có nội dung về quản lý sản xuất vàng miếng. Ngoài ra, trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp cần thiết theo quy định để kiểm soát chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới ở mức phù hợp theo chỉ đạo của các cấp thẩm quyền; phối hợp với các bộ, ngành liên quan quyết liệt triển khai công tác thanh tra, kiểm tra đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng.

Bà Nguyễn Thị Hồng, Ngân hàng Nhà nước cho biết, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục theo dõi sát những diễn biến để đưa ra các chính sách ổn định thị trường vàng. Tuy nhiên, ở góc độ cơ quan quản lý, Ngân hàng Nhà nước khuyến cáo, thị trường vàng biến động khó lường, phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro với nhà đầu tư.

TS. Nguyễn Trí Hiếu đánh giá, tình hình địa chính trị tại một số khu vực trên thế giới vẫn còn căng thẳng, nhà đầu tư vẫn có nhu cầu trú ẩn tài sản ở kênh vàng. Triển vọng của giá vàng còn sáng trong thời gian tới, mức 3.000 USD/ounce có thể đạt được cũng không còn quá xa trong thời gian tới. Tuy nhiên, ông Hiếu cũng cho rằng, mua vàng trong nước ở thời điểm này khá rủi ro do thị trường trong nước không liên thông với thị trường quốc tế.

“Rót vốn vào vàng cần xem xét kỹ thời điểm và đặc biệt, không nên 'bỏ trứng vào một giỏ'”, ông Hiếu khuyến nghị.